کاخ اردشیر بابکان-آتشکده فیروزآباد

جاده شیراز به فیروزآباد،بعداز قلعه دختر،قبل از شهر فیروزآباد

کاخ اردشیر بابکان یا آتشکده فیروزآباد در دوران اردوان پنجم آخرین پادشاه اشکانی به دست اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسلهٔ ساسانی در سده ۳ میلادی ساخته شد. کاخ اردشیر بابکان از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری فیروزآباد است. درجاده شيراز به فيروز آباد پس از عبور از قلعه دختر نزديك شهر فيروز آباد ميتوان اين كاخ را در سمت شرق مشاهده كرد. این کاخ دارای تالارهای تو در تو است و با گذشت ۱۸۰۰ سال گچ‌بری قسمت بالای دیوارهای داخلی آن همچنان سالم مانده‌است. در ضلع شرقی کاخ، چهار ساختمان گنبدی شکل عظیم وجود دارد، این گنبدها به وسیلهٔ فیل‌پوش بالا رفته که مشابه آن در قلعه دختر دیده می‌شود. قسمتی از نوک سقف گنبدها در دایره‌ای به قطر یک متر باز است. در ضلع شمالی خارج از دیوار کاخ نیز چشمه‌ای زلال از دل خاک می‌جوشد و استخری طبیعی جلوی این چشمه به وجود آمده‌است. نهری از کنار دیوار شرقی کاخ عبور می‌کند که موجب آبادانی شهر گور و کاخ ساسانی بوده‌است. کمی بالاتر از کاخ آتشدانی برای مراسم مذهبی وجود دارد. وجود چهار عنصر طبیعی آب، باد، خاک و آتش امتیار ویژه‌ای به این منطقه داده‌است.به علت قرار گرفتن این کاخ در کنار چشمه «قمپ آتشکده» آن را آتشکده فیروزآباد نیز می‌نامند. کاخ اردشیر را مهمترین و عظیم ترین اثر تاریخی فیروزآباد می دانند عده ای معتقدند این بنا کاخ نبوده بلکه کاربری آن را آتشکده میدانند. زیرا معتقدند که هر بنای مهمی که در کنار آب ساخته می شده محلی برای پرستش آناهیتا بوده است ، اما طبق سندیات به دست آمده احتمال کاخ بودن بنا بیشتر است .آتشکده فیروزآباد بزرگترین آتشکده فارس است و در نوشته های پیشینیان از آن بعنوان آتشکده اعظم یاد شده است. این بنا در کنار روستایی به نام آتشکده بنا شده است ، اردشیر بابکان این کاخ را نزدیک مدخل تنگاب در کنار چشمه ای به قطر 50 متر احداث کرده که از کاخ های ییلاقی اردشیر به حساب می آمده است . از ویژگی های منحصر به فرد این بنا می توان به این اشاره داشت که این بنا یکی از معدود بناهای تاقدار ساسانی محسوب می شود .زیربنای این کاخ 55*115 متر مربع است و اطراف آن را ساختمان ها و دیوارهایی پوشانده که هنوز آثار آن باقی است. این بنا امروز میزبان گردشگرانی از سراسر جهان است و حتی گفته می شود سالانه برخی از هندیان نیز برای بازدید این بنای عظیم تاریخی به فیروزآباد سفر می کنند. از سایر آثار اطراف این کاخ می توان به بنای آشپزخانه در پشت کاخ ، تل نقارخانه در مجاورت کاخ، قلعه حسن آباد و برخی روستاهای باستانی دیگر اشاره کرد. همچنین بنای امامزاده جعفر در محدوده شهر قدیم که از دوره ایلخانی باقی مانده و یا سنگ قبرهای بسیار جالب که یکی از آنها دارای تاریخ 741 هـ . ق است، از دیگر آثار اطراف این کاخ هستند . این بنا را جالب توجه ترین ساختمان معماری دوره ساسانی می دانند. از بناهای هم ردیف آن می توان به بقایای مانده در فراشبند، کازرون، یزدخواست و سروستان اشاره کرد .